Stowarzyszenie Miłośników Fotografii w Sosnowcu: Wystawa "Zembrzyce 2017"

Gmina Zembrzyce to niewielka, ale jakże urokliwa kraina, leżąca na granicy Beskidu Makowskiego i Małego. Położona jest nad rzeką Skawą, będącą prawym dopływem Wisły. Od północy graniczy z powiatem wadowickim, a od zachodu z Parkiem Krajobrazowym Beskidu Małego. Gmina położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie budowanego zbiornika „Świnna Poręba”, a częściowo w czaszy zbiornika. Malowniczo położone w dolinach rzek, otoczone górami Beskidów wsie naszej gminy, są idealnym miejscem do aktywnego wypoczynku, wędrówek, wypraw rowerowych, a po zakończeniu budowy pobliskiego zbiornika, nazywanego Jeziorem Mucharskim – do uprawiania sportów wodnych. Siedzibą władz gminy jest wieś Zembrzyce, leżąca w centralnej części gminy, co sprawia, iż stanowi bardzo dobry punkt komunikacyjny dla wszelkiego rodzaju aktywności turystycznej.

Gmina Zembrzyce charakteryzuje się nie tylko bogactwem przyrodniczym, ale również ciekawą historią i różnorodnością kulturową. Zembrzyce to najstarsza wieś powiatu suskiego, powstała już prawdopodobnie w końcu XIII wieku, o czym świadczy dokument z 1333 r., potwierdzający jej istnienie oraz wykopaliska i pozostałości średniowiecznej warownej budowli. Na podstawie znalezionych ułamków ceramiki archeolodzy stwierdzili, iż miejsce to było zamieszkiwane już w okresie halsztackim, najpewniej przez ludność należącą do grupy „kultury łużyckiej”. W XIV wieku powstały także wsie Tarnawa Dolna i Śleszowice, a na przełomie XV i XVI wieku – Marcówka. Najpóźniej, bo dopiero w XVII wieku – Tarnawa Górna. Ich początek wiąże się z osadnictwem pasterzy wołoskich.

Wśród licznych zabytkowych budowli znajdziemy dwór szlachecki, wybudowany w latach 1807–1810 w stylu neoklasycystycznym. Był siedzibą właścicieli Zembrzyc aż do roku 1903, kiedy to zmarła ostatnia dziedziczka Zembrzyc – Teofila Znamięcka. Obecnie, po gruntownym remoncie, obiekt ten służy jako ośrodek pobytu dziennego Warsztatów Terapii Zajęciowej Caritas Archidiecezji Krakowskiej. Charakterystyczną cechą krajobrazu Gminy Zembrzyce są kapliczki. Niewątpliwie najciekawsza z nich, a właściwie jej postument, stoi w centrum, przy głównej drodze biegnącej w kierunku Krakowa. Na kamiennym postumencie widnieją bardzo stare, prawdopodobnie z przełomu XII i XIII wieku płaskorzeźby, m.in. przedstawiające Cyryla i Metodego. Pierwotnie na postumencie była postać Chrystusa Frasobliwego, terenie Zembrzyc pochodzi z XIX wieku.

Jednym z ważniejszych wydarzeń ostatnich lat było ujawnienie, iż znajdujący się w głównym ołtarzu Kościoła Parafialnego obraz Matki Boskiej Zembrzyckiej, którego wiek datowano początkowo na 480 lat, okazał się w rzeczywistości o 100 lat starszy. Specjaliści stwierdzili bowiem za pomocą zdjęć rentgenowskich, iż obecne malowidło kryje wcześniejszą warstwę malarską. Obraz przeszedł gruntowne prace konserwatorskie, dzięki którym przywrócono go do jego pierwotnego stanu, odsłaniając 600 letni wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Jest to więc jeden z najstarszych obrazów w grupie tzw. Hodegetrii Krakowskich.

W tej jakże krótkiej prezentacji, warto również wspomnieć o usytuowanym na Zembrzyckim Rynku obelisku z 1925 r., upamiętniającym zembrzyczan poległych w walkach o niepodległość Polski w latach 1914-1920. To miejsce ważne dla historii i lokalnej społeczności, szczególnie dziś w setną rocznicę odzyskania niepodległości.

Gmina Zembrzyce ma również bogatą kulturę, będącą dziedzictwem kolejnych pokoleń. Podstawą bytu mieszkańców naszych terenów w przeszłości była hodowla i rolnictwo oraz obróbka drewna i związane z nią rzemiosła: wyrób gontów, beczek, drobnych wyrobów drewnianych codziennego użytku, zabawek. Zajmowano się także rymarstwem i szewstwem. Uprawiano niezbyt urodzajną rolę. Zagony znajdowały się na stokach kamienistych pagórków lub w dolinie rzek, które często wylewały i niszczyły plony, toteż mieszkańcy żyli głównie z handlu. Wyplatali maty ze słomy, spławiali drewno, przyjmowali krakowskich letników. Zembrzyce od dawna słynęły z garbarstwa, wypiekania bugli i koblików, kiszenia ogórków, które sprzedawano na odpustach i jarmarkach. Już w XVI w. wieś miała obowiązek dostarczania skór na zamek królewski w Krakowie, a w 1807 r. założono tu cech garbarski. Garbowanie rozwijało się przez lata. Współcześnie w Gminie Zembrzyce kontynuowane są tradycje rzemieślnicze, skupione wokół takich dziedzin jak garbarstwo, stolarstwo, szewstwo czy kaletnictwo.

W tym miejscu pragnę serdecznie zachęcić do odwiedzenia tej malowniczo położonej gminy, której to cząstkę członkowie Stowarzyszenia Miłośników Fotografii w Sosnowcu uwiecznili na kolejnych stronach niniejszego katalogu.

Łukasz Palarski
Wójt Gminy Zembrzyce